Αρχική σελίδα

ΕΡΩΤΗΣΗ
(Τι συμβαίνει στον «οργανωμένο» Ποντιακό χώρο;)
Του Νίκου Ζουρνατζίδη
Με αφορμή τα αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών της Π.Ο.Ε. προκύπτει μια σειρά ερωτημάτων σχετικά με το κατά πόσο η «Παμποντιακή Ομοσπονδία» αποτελεί τελικά ένα όργανο αντιπροσωπευτικό αλλά και σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της συνολικά.

Αξίζει να αναφερθεί στο σημείο αυτό η πρόσφατη αλλαγή του καταστατικού λίγο πριν την τελευταία εκλογική διαδικασία. Βάσει του νέου καταστατικού δόθηκε η δυνατότητα τρίτης θητείας του προέδρου (από δύο που ήταν αρχικά) και επελέγη ένας τρόπος ψηφοφορίας που ευνοούσε τη χειραγώγηση.  Τα εκλογικά αποτελέσματα κατέδειξαν πανηγυρικά ότι το νέο εκλογικό σύστημα, δεν άφησε το παραμικρό περιθώριο εκλογής σε εκπροσώπους της Ν. Ελλάδας, που δεν ήταν αρεστοί στις ομάδες που καθοδήγησαν την ψηφοφορία.
Αν δεχτούμε ότι αυτή η τακτική ακολουθήθηκε και από τους «προηγούμενους», νομιμοποιείται η παγίωση της  ως θεμιτή τακτική; Διερωτάται άραγε το νυν προεδρείο εάν τα σωματεία της Ν. Ελλάδος αισθάνονται επαρκώς εκπροσωπημένα ή το ενδιαφέρον επικεντρώνεται μόνο σε μια τυπική «δημοκρατική» κατοχύρωση; Οι προβληματισμοί τερματίζονται μετά το τέλος της εκλογικής διαδικασίας ή μήπως τότε πρέπει να ξεκινούν;
Με βάση της αρχές την αναλογικής εκπροσώπησης προκύπτει σοβαρό πρόβλημα λειτουργίας του συγκεκριμένου φορέα κατ’ αρχήν όσον αφορά τον αυτοπροσδιορισμό της. Πέρα από τον πρωτογενή προβληματισμό δεν αργεί να φτάσει κανείς σε μια δευτερογενή σκέψη. Ποια είναι δηλαδή τα κριτήρια επιλογής ή εκλογής των χαρακτηριζόμενων ως «εκπροσώπων» της Π.Ο.Ε;  Ποιος ο λόγος να δημιουργούνται προεκλογικές λίστες; Δεν είναι προκλητική η επίσκεψη του προέδρου της Π.Ο.Ε παραμονές των εκλογών στην πρωτεύουσα και η επαφή του με πρόσωπα τα οποία μετέχουν της εκλογικής διαδικασίας; (η γυναίκα του Καίσαρα δεν αρκεί να είναι τίμια αλλά πρέπει και να φαίνεται).  Είναι δημοκρατική διαδικασία να ωθούνται δια τηλεφώνου υποψήφιοι να μην θέσουν υποψηφιότητα; Δεν προβληματίζει κανέναν το γεγονός ότι η νεολαία έχει χάσει το ενδιαφέρον της σε τέτοιο βαθμό ώστε στις εκλογές της νεολαίας του Σ.Πο.Σ. Ν.Ε-Ν. υποψήφιοι είχαν τη δυνατότητα να εκλέγονται με μία και μόνο ψήφο, αυτή του εαυτού τους, ελλείψει άλλων υποψηφίων; Ποιος ο λόγος μη ολοκλήρωσης της θητείας των δύο προέδρων της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ποντίων Ελλήνων (Δι.Συ.Π.Ε); Ποιος φέρει την ευθύνη για την απαξίωση του χώρου;
Αλλοτρίωση του πολιτισμού
Όσον αφορά το πολιτιστικό κομμάτι δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη η απαγορευτική απόφαση σχετικά με το κεφαλοκάλυμα της ποντιακής ενδυμασίας το επονομαζόμενο φέσι. Βάσει ποιων κριτηρίων και ποιας τεκμηρίωσης απορρίπτεται ένα στοιχείο της παραδοσιακής ενδυμασίας; Ποια αυθεντία διεκδικεί η Π.Ο.Ε. και με ποιο δικαίωμα παρεμβαίνει στα του παραδοσιακού πολιτισμού απ’ την στιγμή που οι αποφάσεις δεν στηρίζονται σε ουσιαστική και καθολική έρευνα αλλά μόνο σε συγκεκριμένες αποσπασματικές και συναισθηματικά φορτισμένες αναφορές; Για ποιο λόγο απορρίπτουμε την παραδοσιακή ενδυμασία ολόκληρου του μικρασιατικού ελληνισμού και υιοθετούμε με καθολικότητα τη λαζική ενδυμασία γνωστή ως ζίπκα; Σχετικά με το τελευταίο υπάρχει πληθώρα γραπτών και προφορικών μαρτυριών πρώτης γενιάς.
Όταν παρουσιάζονται χοροί του Δυτικού Πόντου πώς είναι δυνατό να φοράμε μόνο την ζίπκα  και να διασπούμε την αρμονία ένδυσης που υπήρχε στις περιοχές αυτές, ενώ γνωρίζουμε ότι συνυπήρχε η παλιά προαιώνια παραδοσιακή ενδυμασία της βράκας με το φέσι, με τη νέα της ζίπκας και του πασλούκ, που επικράτησε στη νεολαία και στους αντάρτες;
Ποιός από τους υπευθύνους της ΠΟΕ έχει το δικαίωμα να διαστρεβλώνει την πραγματική ιστορία και να παρουσιάζει για ιδεοληπτικούς λόγους τη μία πλευρά της ζωής; Δε δημιουργείται έτσι μια ψευδή εικονική πραγματικότητα, η οποία δεν αντιστοιχεί στην πραγματική ζωή όπως αυτή βιωνόταν καθημερινά στο Δυτικό Πόντο; Διοργανώθηκε από την ΠΟΕ ημερίδα για την περιοχή του Ακ νταγ ματέν χωρίς να συμπεριληφθεί σε αυτήν η ενδυμασία. Μια ημιτελής προσπάθεια. Κρίνοντας εκ των υστέρων μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι έγινε εκ του πονηρού διότι η ύπαρξη του φεσιού στη συγκεκριμένη περιοχή είναι εκ των ων ουκ άνευ. Στην Καππαδοκία ζούσαν σε μια κοινή καθημερινότητα Τούρκοι, Έλληνες, Αρμένιοι, Εβραίοι κλπ. Κάθε λαός που κατοικούσε εκεί, συνεισφέροντας από το δικό του πολιτιστικό θησαυροφυλάκιο κατέθεσε σε αυτές συμπυκνωμένη τη λαϊκή παράδοση αιώνων. Είναι η περιοχή που επηρέασε το Δυτικό Πόντο και ιδιαίτερα την περιοχή του Ακ νταγ ματέν (Μεταλλείο άσπρου βουνού).
Επίσης πώς είναι δυνατόν αν το φέσι είναι σύμβολο οθωμανικό ή ισλαμικό να το φορούν οι Χριστιανοί Έλληνες στην υπόλοιπη Μ. Ασία, στο Αιγαίο αλλά και σε πολλά άλλα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας; Σκεφτήκατε ότι με αυτή σας την κίνηση, συμβολοποιώντας το φέσι δίνεται λαβή στην απέναντι πλευρά να το χρησιμοποιήσει ως στοιχείο στους αήθης και προπαγανδιστικούς τους ισχυρισμούς σχετικά με την καταγωγή των ελληνικών φύλων της Μικράς Ασίας και όχι μόνο; Δεν ερχόμαστε σε αντίθεση με τους υπόλοιπους Έλληνες για τους οποίους η βράκα και το φέσι αποτελούν βασικό μέρος της παραδοσιακής τους ενδυμασίας; Είναι δυνατόν να απαξιώνουμε τους οπλαρχηγούς του απελευθερωτικού αγώνα του 1821 επειδή φορούσαν φέσι;**** Όλες οι αναφορές των «ειδικών» μας προτρέπουν στο φιρμάνι του Σουλτάν Μαχμούτ β’ το 1829, το οποίο επέβαλε στους κατοίκους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας να φορούν το φέσι. Μόνο που αυτός το επέβαλε για να τους εξευρωπαΐσει και να καταργήσει το αραβικό σαρίκι, κάτι που δε φορούσαν οι χριστιανοί. Επίσης, ένα άλλο στοιχείο που απορρίπτει αυτό τον ισχυρισμό είναι το διάταγμα του σουλτάνου το 1761 το οποίο επιστά την προσοχή των αρχών για τη σωστή εφαρμογή των νόμων γιατί πολλοί χριστιανοί δε συμμορφώνονται και εξακολουθούν να φορούν κόκκινο και άσπρο φέσι, χρώματα τα οποία απαγορεύονταν σε αυτούς****. Είναι να θαυμάζει κανείς τους Καππαδόκες οι οποίοι τιμούν την παραδοσιακή τους ενδυμασία με το φέσι και τραγουδούν τα τραγούδια τους στην τούρκικη γλώσσα χωρίς να ενοχλείται και να τους απαξιώνει κανείς.

Δεν είναι δυνατόν μια Ομοσπονδία να διεκδικεί τη σοβαρότητα και την αξιοπιστία της όταν φτάνει στο σημείο να ανάγει ένα απλό κάλυμμα της κεφαλής σε σύμβολο ανθελληνισμού.
Είναι δυνατόν να ξεχνάμε ότι οι Πόντιοι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του Μικρασιατικού ελληνισμού; Ότι δέχτηκαν τις ίδιες πολιτισμικές επιρροές, υπέστησαν τα ίδια δεινά και  βίωσαν τον ίδιο βίαιο ξεριζωμό με τους λοιπούς Μικρασιάτες;  Για ποιο λόγο να  λειτουργούμε απομονωμένοι πιστεύοντας ότι έχουμε τα πρωτεία της γενοκτονίας; Η γενοκτονία αφορούσε όλους τους Έλληνες στην Μικρά Ασία και όχι μόνο τους Πόντιους. Ο αγώνας για την  αναγνώριση της γενοκτονίας είναι υπόθεση όλων των Μικρασιατών και θα έχει αποτέλεσμα μόνο αν λειτουργούμε ενωτικά και όχι απομονωτικά. Μπορούμε να κάνουμε την αρχή με σκοπό την επίτευξη αυτού του στόχου. Μπορούμε αλλά θέλουμε; Κι αν δεν θέλουμε γιατί δεν θέλουμε;
Οι χοροί
Όσον αφορά τον τομέα των παραδοσιακών χορών δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη σχετικά με τις περιπτώσεις που αυτοί αναπαράγονται στα φεστιβάλ με λάθος τρόπο, γεγονός το οποίο συνιστά αλλοίωση των παραδοσιακών σχημάτων που μάλιστα αποκτά και χαρακτήρα αυθεντικότητας όταν παρουσιάζονται επίσημα στο φεστιβάλ (περίπτωση Ανεφορίτ’σσας). Ποια η συμβολή της Π.Ο.Ε στη διατήρηση της αυθεντικότητας της παράδοσης;
Ένα άλλο ζήτημα αφορά στην τυποποίηση και παρουσίαση με έναν και μοναδικό τρόπο του χορού Σέρα. Για ποιο λόγο θα πρέπει να παρουσιάζεται μια χορογραφημένη και τυποποιημένη μορφή του χορού καταπνίγοντας με αυτόν τον τρόπο τον λαϊκό χαρακτήρα και την αυθεντικότητα του χορού; Γιατί δεν προτρέπονται τα Σ.Πο.Σ. να χορεύουν κάθε φορά Σέρα μιας διαφορετικής περιοχής ώστε να διασωθούν και οι υπόλοιπες μορφές της; Ποια ανάγκη εξυπηρετεί η τυποποίησή της;
Από όλα αυτά αναδύονται ερωτήματα σχετικά με τους στόχους της Π.Ο.Ε και με το πώς αυτοί πραγματώνονται μέσα από τις έως τώρα δραστηριότητές της. Τι άλλο έχουμε να επιδείξουμε εκτός από το ετήσιο φεστιβάλ; Τι άλλο θα μπορούσαμε να κάνουμε και τι έργο θα αφήσουμε πίσω μας; Υπάρχει χώρος να εκφραστούν αυτοί και άλλοι προβληματισμοί καθώς και προτάσεις από σημαντικούς ανθρώπους του ποντιακού χώρου; Από ανθρώπους που έχουν καταθέσει τον εαυτό τους κι όχι απλά τον ελεύθερο χρόνο τους; Μπορεί να συνενώσει ο χώρος αντίρροπες δυνάμεις ή έχει ανάγκη μόνο από χειροκροτητές;
Δεν στέκομαι απέναντι αλλά κάνω χρήση του δημοκρατικού μου δικαιώματος να ασκώ κριτική σε αυτούς που με εκπροσωπούν. Τα ερωτήματα τέθηκαν. Εις αναμονή των απαντήσεων λοιπόν…
Κοσμέτες β΄